Katowice nie istnieją bez Metropolii GZM, a Metropolia bez Katowic, zatem nasz region można nazwać „Małą Unią Europejską”, obszarem jednocześnie zintegrowanym i różnorodnym. Nie dziwi zatem, że Katowice ubiegają się o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2029 wspólnie z Metropolią. Pragnąc zaprojektować przyszłość Śląska i Zagłębia w sposób oddolny, uwzględniający potrzeby oraz postulaty wszystkich uczestników kultury, twórcy aplikacji ESK 2029 zorganizowali otwarte Konsultacje Metropolitarne z mieszkańcami Katowic, Bytomia, Gliwic, Tychów i Sosnowca.
Podczas ostatniego z cyklu dziesięciu spotkań, odbywającego się w Katowicach, Oskar Adamus, stojący na czele biura ESK, razem ze swoimi współpracowniczkami oraz członkiniami i członkami Rady Konsultacyjnej, opowiedział o pracy nad wnioskiem. W zeszłym roku Katowice, wraz z Lublinem, Kołobrzegiem i Bielsko-Białą, zostały wyłonione spośród dwunastu miast ubiegających się o tytuł. W drugim etapie konkursu aplikacja zostanie poprawiona i poszerzona, a poza jej prezentacją w Warszawie, nasze miasto będzie gościć członków komisji, by pokazać im swoje zasoby. Komisja składa się ze specjalistów od spraw kultury z całej Unii Europejskiej, a nie z polityków, zaś wybierając laureata, skupia się nie tylko na bogactwie oferty kulturalnej, ale również na obszarach wymagających korekty. Poza jednym polskim miastem, tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2029 otrzyma jedno miasto szwedzie.
Wśród ważnych punktów aplikacji Katowic i Metropolii znajdują się między innymi koncentracja na małych, kameralnych wydarzeniach, przeznaczonych dla pasjonatów i koneserów, zamiast na imprezach masowych, zwiększenie dostępności oferty kulturalnej dla osób z niepełnosprawnościami czy neuroróżnorodnych, uwzględnienie treści i form bliskich odbiorcom nieheteronormatywnym, otworzenie się na potrzeby seniorów i młodzieży, jak również zainteresowanie kulturą cyfrową przy jednoczesnym uwzględnieniu cyfrowej higieny oraz znaczenia bezpośrednich kontaktów międzyludzkich, a także bezpośredniego kontaktu ze sztuką.
Na spotkanie w Katowicach przyszli mieszkańcy będący po prostu odbiorcami kultury, ale również artyści, animatorzy, aktywiści, działający na rzecz teatru, architektury, historii regionu, potrzeb osób z niepełnosprawnościami oraz młodzieży. Wśród problemów, jakie wybrzmiały, znalazł się między innymi brak wsparcia ekonomicznego oraz infrastrukturalnego samorządów dla niezależnych organizacji i artystów-frelancerów. Była mowa o „grantozie”, zmuszającej ludzi sztuki do jednoczesnego bycia księgowymi i nie zapewniająca płynności finansowej. Domagano się stypendiów i promocji artystów początkujących oraz niezwiązanych na stałe z żadną instytucją. Uczniowie skarżyli się na lekceważenie ich inicjatyw ze strony urzędników oraz niski budżet dla Młodzieżowych Rad Miast, także domagając się wsparcia infrastrukturalnego i promocyjnego. Kolejnym problemem okazał się brak środków na zapewnienie dostępności architektonicznej instytucji kultury dla osób z niepełnosprawnościami oraz brak tłumaczy języka migowego i audiodeskryptorów. Postulowano, by w ramach poszerzania dostępności przynajmniej opisać, jakie możliwości i bariery znajdują się w budynku danej instytucji. Stwierdzono, że należy otoczyć większym wsparciem mniejsze miejscowości, przenieść do nich część oferty z Katowic. Dyskutowano nad najlepszym sposobem wyboru dyrektorów czy kuratorów zarządzających różnymi dziedzinami sztuki w Katowicach i Metropolii. Uczestnicy spotkania ogromnie zaangażowali się w rozmowę, nie tylko narzekali na trudności, z którymi się borykają, ale też proponowali sposoby ich rozwiązania. Oskar Adamus zapewnił, że ich głos zostanie uwzględniony w aplikacji ESK 2029.
Konsultacje Metropolitarne, Katowice – Bytom – Gliwice – Tychy – Sosnowiec, 10 kwietnia-8 maja 2024.
Weronika Górska
Foto z konsultacji w Mrowisku w Gliwicach. Autor: Krzysztof Szewczyk